=======================================================

ازی دراز مجموع ارتفاعاتی استراتژیک، پر اهمیت و صعب‌العبور با میدان دید و تیر وسیع است که در ابتدای جنگ به دست مزدوران بعثی افتاد و رزمندگان مجاهد اسلام با فدا کردن جان پاک خویش آن را از دشمن بازستانده و پرچم افتخار را بر قله‌های آن به اهتزار در آوردند.

این روزها بازی دراز آماده می‌شود تا به رسم سال‌های پیش پذیرای خیل مشتاقان وادی شهادت و ایثار باشد. اردیبهشت ماه ۱۳۶۰ روزگاری را در بازی دراز به‌ واسطه دلیری جوانان وطن رغم زده که کماکان در ذهن بازماندگان از دفاع مقدس باقی است و روایت فتح در بازی دراز برای نسل امروزی‌ها از زبان این بازماندگان شیرین و شنیدنی است.

ارتفاع ۱۱۰۰متری مدفن شهدای گمنام است و نقطه انتهایی صعود؛ به رسم هر ساله مراسم گرامیداشت عملیات بازی دراز در این نقطه برگزار می‌شود و صعود ۱۵هزار نفری به این ارتفاعات صورت می‌گیرد.

برای نخستین بار که در دامنه این ارتفاعات قرار می‌گیری حس عجیبی خواهی داشت؛ حسی که برایت غریب است. خیلی از مناطق عملیاتی جنوب را دیده‌ای اما جنس حسی که در بازی دراز جبهه غرب داری با همه جا فرق دارد حتی با شلمچه و مجنون و فاو چرا که به گفته شهید مظلوم بهشتی "عرفان واقعی خانقاهش بازی دراز است".

سختی مسیر و فرط تشنگی امانت را می‌گیرد، لحظه به فکر فرو می‌روی که چگونه است که فاتحان گمنام بازی دراز زیر آتش خمپاره دشمن با تحمل سختی راه و با لب‌های خشک و امکانات محدود قله‌های ۱۰۵۰متری و ۱۱۰۰ متری را از دشمن باز پس می‌گیرند؛ دنبال جواب که بگردی فقط یک چیز تو را قانع می‌کند، اینکه یقین خواهی یافت جنس ایمان شهدا به "یدالله فوق ایدیهم" از جنس ایمان‌های پوشالی نبوده است.

صعود به سمت قله ۱۱۰۰متری و یادمان شهدا گمنام را که ادامه می‌دهی آنگاه است که می‌فهمی چرا خانقاه واقعی عرفان بازی دراز است. عطش تشنگی تو را یاد مظلومان دشت کربلا خواهد انداخت و باید دریافت امنیت و آرامش و رفاه امروز ما در ۱۴۰۰ سال معامله جان عزیز و پاک عزیزترین‌ها با خدا ریشه دارد. اسرار نهان در دل این ارتفاعات کم نیست و کم نیستند شهدایی که گمنام در بازی دراز آرمیده‌اند و نظاره گر هستند که بعد از آنان چه کرده‌ایم.

تجلی امدادهای غیبی در بازی دراز

بازی دراز محل تجلی امدادهای غیبی است و امداد الهی تجلی پیدا نمی‌کند مگر هدف الهی باشد. بازی دراز غریب است اما قرین است با شهدایی که جان خویش فروختند و روزی ابدی در نزد پرودگار خویش خریدند، قرین است با شیرودی و «حاجی بابا»، قرین است با عنایت ویژه حضرت ولیعصر(عج) و قرین است با معنویت جماعتی که همه ساله به عشق شهدا مدفن شهدا را زیارت می‌کنند.

وقتی معنویت باشد قرائت "أَ لَمْ تَرَ کَیْفَ ..." در خانقاه واقعی عرفان اعجاز می‌کند؛ تعدادی محدودی از رزمندگان باقی مانده‌اند، عراقی‌ها پاتک می‌زنند و تانک‌های‌شان را روبروی سنگرهای ما مستقر می‌کنند. شلیک گلوله تانک عراقی‌ها به سمت سنگرهای ما صحنه وحشت‌انگیز و دلخراشی را خلق می‌کند. رزمندگان اسلام یکی پس از دیگری در آسمان شهید می‌شوند.

بحرانی به پا شده، روحیه‌ها نیز از دست رفته، یکی از نیروها به سمت «محسن وزوایی» فاتح بازی دراز می‌آید و فریاد می‌زند چرا بچه‌ها را به کشتن می‌دهی؟ محسن همانطور ساکت، فقط به حرف‌های او گوش می‌دهد. محسن اندک نیروهای باقی مانده را دور خود جمع می‌کند و با لحن زیبایی "أَ لَمْ تَرَ کَیْفَ فَعَلَ رَبُّکَ بِأَصْحابِ الْفِیل" می‌خواند، بچه‌ها نیز پشت سر محسن تکرار می‌کنند، هنوز تلاوت این سوره تمام نشده که یکی از بالگردهای عراقی بر می‌گردد و یکی از تانک‌های خودی را به آتش می‌کشد و همزمان با این قضیه، دو فروند بالگرد عراقی در آسمان بازی دراز به هم اصابت می‌کنند و متلاشی می‌شوند.

فتح بازی دراز به روایت شهیدی که دو مزار دارد

شهید محسن حاجی بابا در فتح ارتفاعات بازی دراز اوج ایثار، فداکاری و شهامت را به نمایش می‌گذارد. او درباره این عملیات، طی مصاحبه‌ای با مجله پیام انقلاب گفته بود: برای فتح ارتفاعات بازی دراز، به اتفاق چند تن دیگر از فرماندهان سپاه، طرح همه جانبه و گسترده‌ای تهیه کردیم که لازمه آن، فداکاری و ایثار در سخت‌ترین شرایط با کمترین امکانات بود. در این عملیات موفق شدیم از پشت ارتفاعات بازی دراز عکس و فیلم تهیه کنیم که به شناسایی‌های بعدی کمک کرد. این عملیات از چند محور شروع شد و دلیل موفقیت نیز تا حدودی الحاق تمام محورها با یکدیگر بود که دشمن هیچ فکر نمی‌کرد بتوانیم از این ارتفاعات در هم پیچیده بالا برویم. جالب این است که اگر به ارتفاعات دقیق نگاه کنیم، صخره‌ها طوری است که حتی کوهنوردها هم نمی‌توانستند ظرف مدتی که ما رفتیم، بالا بروند و این امر محقق نشد، مگر به مدد غیبی الهی که ما را به آن ارتفاعات کشاند. این امدادهای غیبی محسوس به نیروهای عمل کننده روحیه می‌داد و حالت معنوی عملیات را به حدی بالا می‌برد که در سخت‌ترین شرایط، به نیایش و خواندن دعای توسل مشغول بودند. امداد نیروهای غیبی و فرماندهی امام زمان(عج) در عملیات کاملاً محسوس بود.

شهید حاجی بابا در مرحله دوم شناسایی منطقه به همراه شهید «شوندی» و «احمد بیابانی» توسط دشمن دیده می‌شوند و مورد هجوم قرار می‌گیرند؛ در نهایت با گلوله توپ ۱۳۰ خودروی آن‌ها مورد اصابت قرار گرفته و پیکرشان در آتش می‌سوزد.

پیکر شهید حاجی بابا را به تهران بر می‌گردانند و در بهشت زهرا(س) دفن می‌کنند. اما وقتی حسین خدابخش از همرزمان شهید حاجی بابا می‌خواهد خودروی آتش گرفته را به عقب برگرداند متوجه می‌شود تکه‌ای از بدن شهید حاجی بابا در خودروی سوخته جامانده است. تکه دیگر بدن شهید را در روستایی در نزدیکی منطقه بازی دراز دفن می‌کنند تا شهید حاجی بابا برای همیشه در غرب کشور ماندنی شود و محسن حاجی بابا شهیدی باشد که دو مزار دارد.

عنایت حضرت حجت(ع) به عملیات بازی دراز

به یقین فتح بازی دراز با آن شیب‌های تند و مسیرهای صعب العبور به غیر از مدد الهی امکان پذیر نبوده است؛ فرماندهی امام زمان(عج) در عملیات بازی دراز به روایت راویان بسیاری برای تمامی رزمندگان جبهه حق محسوس بوده، یکی از روایت‌ها در مورد عنایت ویژه حضرت حجت(ع) اینگونه است:

تلاش رزمندگان برای فتح یکی از قلل بازی دراز نتیجه می‌دهد، اسرای زیادی از دشمن گرفته می‌شود. حین تخلیه اسرا، یکی از افسران دشمن مصرّانه خواستار ملاقات با فرمانده نیروهای ایرانی می‌شود. دوستان محسن (شهید وزوایی) به خاطر رعایت مسائل امنیتی، شخصی غیر از او را به افسر بعثی به عنوان فرمانده معرفی می‌کنند. اما بعثی اسیر، ناباورانه می‌گوید: نه! فرمانده شما این نیست. او سوار بر یک اسب سفید بود و ما هر چه به طرفش تیراندازی کردیم، کارگر نشد. من می‌خواهم او را ببینم.

بازی دراز نگین جبهه غرب

بعد از زیارت یادمان شهدای گمنام در ارتفاع ۱۱۰۰ متری و رسیدن به نقطه انتهای صعود است که خواهی دریافت جبهه غرب بعد از گذشت این همه سال از دفاع مقدس هنوز غریب‌تر از جبهه جنوب است، مظلومیت جبهه غرب عجین شده با مظلومیت شهدای غرب است و بازی دراز نگین این جبهه و نماد این غربت.

پی خواهی برد بازی دراز جایی است که معنویت در آن به اوج رسیده، و تنها عشق است که در هنگامه آن وادی سخت کارزار بازی دراز کارساز می‌توانست باشد و فتح و ظفر به همراه داشته باشد.

یقین حاصل می‌کنی قله‌های بازی دراز نشان افتخار و سربلندی ایران اسلامی و شکوه و جلال آن برگفته از رشادت و دلیر مردی وزوایی‌ها، پیچک‌ها، شیرودی‌ها، حاجی باباها و تمامی کسانی است که با ایمان به خدا در سخت‌ترین شرایط ممکن برای اینکه ذره‌ای از خاک وطن به دست اجنبی مزدور نیفتد جنگیدند، جان دادن و در خون خویش غلطیدن تا راه امام بماند، ایران بماند، اسلام بماند.

و درک خواهی کرد که با افتخار جان خویش را فدا کردن در راه دین و ولایت تنها در مکتب شاگردان عاشورا مرسوم و معمول است و ذکر لب مکتبیان عاشورا و شهدای این مرز و بوم را درون دایره این بیت از شعر مولانا می‌بینی که:

ای دوست قبولم کن و جانم بستان
مستم کن و وز هر دو جهانم بستان

شرحی بر عملیات غرور آفرین بازی دراز

عملیات بازی دراز در محور سر پل‌ذهاب در غرب استان کرمانشاه و ارتفاعات بازی دراز به صورت نیمه گسترده در تاریخ یکم اردیبهشت ماه ۱۳۶۰ به فرماندهی مشترک انجام شد.

ارتفاعات سخت‌گذر بازی دراز با قله‌های بلند و شیب‌های تند و بریدگی‌های ممتد از اهمیت ویژه‌ای در منطقه مرزی استان کرمانشاه برخوردار است. این ارتفاعات به مثابه عرضه بزرگی درون مثلث قصرشیرین، گیلان‌غرب و سرپل‌ذهاب واقع شده ‌است و بر منطقه تسلط کامل دارد که نیروهای عراقی در روزهای آغازین جنگ از بازی دراز برای دیده‌بانی استفاده می‌کرند اما ویژگی‌های این ارتفاعات موجب شد با فعالیت‌های مهندسی روی آن جاده‌سازی شود و یگان‌های عراق در آنجا مستقر شوند و ضمن افزایش سلطه بر قصرشیرین و سرپل ذهاب نیز دید کافی داشته باشند.

برای گرفتن این امتیاز مهم از نیروهای عراقی پس از سه ماه کار نیروهای شناسایی سپاه پاسداران، قرارگاه مقدم غرب سپاه پاسداران و ارتش نخستین عملیات نیمه گسترده را در این منطقه طرح‌ریزی کردند که با نام عملیات بازی دراز در تاریخ یک اردیبهشت ۱۳۶۰ آغاز شد و به مدت هشت روز طول کشید و طی آن نیروهای ایرانی و عراقی بارها به تک و پاتک متقابل پرداختند.

در این عملیات که یکی از نخستین تجربه‌های بزرگ همکاری مشترک سپاه و ارتش در سایه بی‌اعتمادی روزافزون به شخص بنی‌صدر بود، نیروهای عمل کننده از شمال و جنوب دشت ذهاب به ارتفاعات بازی دراز یورش بردند. عکس‌العمل عراق برای حفظ ارتفاعات منجر به یک نبرد شدید چند روزه گردید و عاقبت نیروهای ایران موفق به آزادسازی قله‌های جنوبی ارتفاعات شدند. در این عملیات هوانیروز ارتش نقش بسزایی ایفا نمود و طی آن خلبان علی‌اکبر شیرودی به شهادت رسید.

==================================

راز بازی دراز

بازی دراز نامی است پرآوازه که بسیار از آن شنیده ایم. ارتفاعاتی به مثابه عارضه بزرگی درون مثلث قصرشیرین، گیلان غرب و سرپل ذهاب که بر منطقه تسلط کامل دارد.

دشمن در روزهای آغازین جنگ از بازی دراز برای دیده بانی استفاده می کرد اما ویژگی این ارتفاعات موجب شد با فعالیت های مهندسی روی آن جاده سازی شود و یگان های عراق در آنجا مستقر شوند و ضمن افزایش سلطه بر قصرشیرین سرپل ذهاب را نیز زیر دید خود بگیرند. برای گرفتن این امتیاز مهم از دشمن پس از سه راهکار نیروهای شناسایی قرارگاه مقدم غرب سپاه و ارتش نخستین عملیات نیمه گسترده را در این منطقه طرح ریزی کردند که با نام عملیات بازی دراز در تاریخ ۱/ ۲ /۱۳۶۰ آغاز شد و به مدت ۸ روز طول کشید و طی آن نیروهای خودی و دشمن بارها به تک و پاتک متقابل پرداختند.

دشمن با استفاده از پشتیبانی هوایی و جاده های مواصلاتی یگان های خود را حمایت می کرد. اما رزمندگان از جاده و حمایت هوایی کافی و پشتیبانی آتش محروم بودند در نتیجه نتوانستند روی تمام اهداف مستقر شوند. با وجود این از بین قله های منطقه سه قله آن را تثبیت کردند و تنها در تثبیت قله ۱۱۵۰ و یکی از قله های ۱۱۰۰ ناکام ماندند. در این عملیات هوانیروز ارتش نقش به سزایی ایفا کرد و طی آن خلبان علی اکبر شیرودی به شهادت رسید.


عملیات بازی دراز ۲ (شهید رجایی و باهنر)

در ادامه عملیات های محدود سال ۱۳۶۰ و به منظور تکمیل اهداف عملیات بازی دراز ۱ منطقه بازی دراز بار دیگر مورد بررسی قرار گرفت. نیروهای سپاه پاسداران پس از عملیات ۱ /۲ /۱۳۶۰ شناسایی های بسیاری در این منطقه انجام دادند و راهکارهای متعددی برای اجرای عملیات به فرماندهی منطقه غرب پیشنهاد کردند.

ارتش نیز برای عملیات در بازی دراز آمادگی خوبی داشت. بر این اساس فرماندهی قرارگاه مقدم سپاه و ارتش در غرب طرح ریزی و اجرای عملیات بازی دراز ۲ را در دستور کار خود قرار دادند و منطقه وسیع تری را نسبت به عملیات قبل انتخاب کردند. ارتفاعات قراویز، بنه دستک و کوره موش به محدوده عملیات افزوده شد و در طرح ریزی عملیات امکان مانور احاطه ای برای تسهیل در آزاد سازی ارتفاعات بازی دراز ایجاد شد. عملیات با شرکت یگان های سپاه پاسداران و لشکر ۸۱ زرهی ارتش در۱۱ /۶ /۱۳۶۰ در سه محور به اجرا درآمد. اهداف عملیات در محور شمالی ارتفاعات کوره موش، در محورمیانی ارتفاعات بنه دستک و قراویز و در محور جنوبی قله های ۱۱۵۰ و ۱۱۰۰ بود.

عملیات بیش از پنج روز ادامه داشت و در این مدت بخشی از کوره موش و چند قله قراویز آزاد شد و ارتفاع ۱۱۵۰ چندبار دست به دست شد اما دشمن با ۳۵ بار پاتک مانع از تثبیت منطقه آزاد شده گردید.