خوزستان هر ساله پذیرای میلیون ها زائر می شود که می خواهند یاد شهدا و ایثارگران را گرامی بدارند . اما در خوزستان ، مناطقی هست که نامشان کمتر مطرح شده و کمی مهجور مانده اند . لذا تا پایان اسفندماه که اوج اعزام کاروان های راهیان نور است . کربلای خوزستان در طول جنگ تحمیلی بیشترین نقش را ایفا کرد و بیشترین ضربات را تحمل کرد .
کانال سلمان - مسجد قدس آبادان - پادگان دژ خرمشهر - ایستگاه گرمدشت - پل متحرک خضر - جنگل عمقر - شط علی - کارخانه نورد اهواز - تپه و تنگه رقابیه - دب حردان - روستای مارد - جاده وحدت .
کانال سلمان
****
پس از موفقیت نسبی کمیته آب و ستاد جنگ های نامنظم به فرماندهی شهید دکتر چمران در طراحی و اجرای مبتکرانه «جنگ آب» و غرقاب سازی مناطق استقرار دشمن با احداث کانال و هدایت آب، نظیر اجرای طرح «سد سید شریف» و غرقاب نمودن دب حردان در آبان ماه 1359 و نیز اجرای «سد سید عزیز» در غرب حمیدیه و غرقاب نمودن مناطق استقرار دشمن در منطقه سعدون حمادی و نیز احداث کانال سیزده کیلومتری دغاغله در سال اول جنگ، پیشنهاد اجرای طرح تکمیلی کانال دغاغله (معروف به طرح شهید چمران) در خردادماه سال 1361 ارائه شد و تحت عنوان «طرح سلمان» به تصویب شورای عالی دفاع رسید و قرارگاه مهندسی خاتم الانبیا(ص) به عنوان کار فرما، طراحی و نظارت بر اجرای این پروژه را به جهاد سازندگی ابلاغ نمود.
* با اتمام تأسیسات و کانال انتقال آب سلمان به طول صد کیلومتر در مهر ماه 1363، آب در دشت های جفیر، کوشک و طلائیه رها شد و رزمندگان توانستند ضمن ایجاد موانع و درگیر کردن دشمن در فعالیت های عمرانی و مهندسی آب، بخشی از نیروهای خود را آزاد و در جبهه های دیگر به کار گیرند.
===============================================
مسجد قدس
* مسجد قدس واقع در ایستگاه شش آبادان محل برگزاری نماز جمعه در دوران جنگ بود.
* در روزهای جمعه رزمندگان و مردم آبادان در این مسجد گرد هم آمده و نماز جمعه را به امامت حجت الاسلام جمی اقامه می کردند.
* حضور ایشان در آبادان در دوران جنگ، به ویژه دوره محاصره آبادان روحیه بخش و موجب پایداری و مقاومت مردم و رزمندگان شهر بود.
* هنگامی که احتمال بمباران شهر با توجه به حساسیت ارتش بعث عراق به اقامه نماز جمعه در آبادان می رفت، محل برگزاری نماز به زیرزمین بزرگ کمیته ارزاق واقع در احمد آباد و یا به مکان های دیگر مانند مسجد موسی بن جعفر(ع) یا مسجد امام خمینی(ره) که اکنون مصلی آبادان است، منتقل می شد.
==============================================
پادگان دژ
* پادگان دژ در شمال خرمشهر و شرق جاده اهواز–خرمشهر واقع شده است.
* این پادگان با استعداد یک گردان مستقل (گردان ۱۰۱)، وظیفه حراست از دژهای مرزی را بر عهده داشت و در طرح های نظامی قبل از انقلاب پیش بینی شده بود که در صورت حمله عراق به خوزستان، دژهای مرزی با انجام عملیات تاخیری فرصت لازم را برای حضور لشگرهای نیروی زمینی ارتش فراهم آورند.
به همین منظور در پادگان دژ که فرماندهی دژهای مرزی را نیز بر عهده داشت، سلاح و مهمات کافی برای یک مقاومت ۴۸ ساعته ذخیره شده بود؛ اما پس از هجوم ارتش عراق از این تجهیزات استفاده ی بهینه نشد و در حالی که مدافعان خرمشهر در مضیقه‌ی شدید بودند، سلاح و مهمات لازم در اختیار آنان قرار نگرفت تا آنکه پادگان دژ در ۲۳ مهر ماه ۱۳۵۹ سقوط کرد و سلاح های باقی مانده در پادگان غارت شد.
* نیرو های دشمن که در کیلومتر ۷ جاده اهواز–خرمشهر قرار داشتند، در روز ۲ مهر ماه بر روی پادگان آتش گشودند که این امر موجب تخلیه سربازان پادگان شد. اما با حضور به موقع مدافعین و تجدید روحیه سربازان و بهره گیری از معدود تفنگ های ۱۰۶ موجود در پادگان، مقاومت در پادگان همچنان ادامه یافت. در روز ۷ و ۸ مهرماه پادگان زیر آتش شدید توپخانه ارتش عراق قرار گرفت.
*در روزهای پایانی مرحله سوم هجوم دشمن، تعدادی از کماندوهای عراقی به امید آزادی اسرای خود که گمان می کردند در پادگان نگهداری می شوند، شبانه به این پادگان شبیخون زدند و یکی از افسران آن را با چاقو به شهادت رساندند.
*در پی این حادثه گروهی از نیروهای ژاندارمری در پادگان مستقر شدند. دشمن سرانجام با آغاز مرحله چهارم هجوم خود در ۲۳ مهر، با تانک های تیپ ۲۶ زرهی و نیروهای پیاده خود پادگان دژ را محاصره کرد و حدود بیست نفر از مدافعان آن، از جمله یک افسر را به اسارت درآورد و تفنگ های ۱۰۶ و سایر تجهیزات موجود را غارت کرد.
*این پادگان تا آزادسازی خرمشهر همچنان در اشغال دشمن قرار داشت.
============================================
ایستگاه گرمدشت
* ایستگاه گرمدشت (نیم نود) در غرب جاده اهواز–خرمشهر و در ۳۰ کیلومتری خرمشهر قرار دارد و نزدیک ترین ایستگاه راه آهن به شهر خرمشهر است.
* در ضلع جنوبی این ایستگاه، کانال آب رسانی ممتدی از شرق به غرب امتداد یافته است که به علت نزدیکی آن به ایستگاه راه آهن گرمدشت، «کانال آب گرمدشت» نامیده می شود.
* در مرحله ی اول عملیات بیت المقدس سخت ترین نبرد جاده اهواز–خرمشهر در جنوب این ایستگاه توسط گردان سلمان از تیپ ۲۷ محمد رسول الله(ص) به استعداد چهار گروهان به وقوع پیوست. این گردان از ظهر روز اول عملیات بیت المقدس(۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۱) وظیفه پدافند در حاشیه جاده اهواز–خرمشهر را به عهده گرفت و چهار شبانه روز با پاتک های واحد های زرهی دشمن مقابله نمود تا آنکه صبح روز ۱۵ اردیبهشت دو تیپ دشمن گردان سلمان را در محاصره گازانبری واحد های تانک و پیاده خود قرار دادند. آن چنان کار دشوار شد که حاج احمد متوسلیان فرمانده تیپ ۲۷ محمد رسول الله(ص) مسئولیت اجرای عقب نشینی گردان سلمان فارسی از جاده را به حاج محمد ابراهیم همت واگذار کرد.
* حاج همت و همراهانش پس از نفوذی معجزه آسا به حلقه محاصره گازانبری دشمن، به نزدیکی مواضع گردان سلمان رسیدند و متوجه علت اصرار حسین قجه ای –فرمانده این گردان– بر مقاومت و عدم عقب نشینی شدند. چرا که تعداد نیروهای قادر به رزم گردان سلمان، به چیزی حدود سی تا چهل نفر رسیده بود و مابقی نیروهای گردان همگی شهید و یا مجروح شده بودند.
* نود درصد زخمی ها نیز جراحت های مهلکی داشتند.
* تا آن لحظه، حسین قجه ای و معدود نیروهای قادر به رزم او توانسته بودند به مقاومت نابرابر خویش در مقابل یورش های پی در پی دو تیپ دشمن و تانک های پیشرفته تی–۷۲ ادامه دهند.
* با مراجعت حاج همت و ارائه گزارش وضعیت فوق العاده وخیم رزمندگان گردان سلمان، حاج محمود شهبازی، فرمانده محور عملیاتی گردان سلمان بلافاصله به دو گردان انصار و و عمار دستور داد برای شکستن حلقه محاصره نیروهای گردان سلمان فارسی وارد عمل شوند.
* سر انجام در پی چهار ساعت درگیری شدید، رزم آوران این گردان ها حوالی ساعت ۵ بعد از ظهر روز ۱۵ اردیبهشت توانستند حلقه محاصره دشمن را بشکنند و خود را به مواضع گردان سلمان برسانند و این در حالی بود که حتی یک نفر از آنها سالم نمانده بود و خود حسین قجه ای هم در آن آخرین دقایق قبل از شکسته شدن حلقه محاصره، مظلومانه شهید شده بود.
* پایداری حماسی گردان سلمان در حفظ سر پل آزاد شده تاثیر شگرفی در عملیات آزاد سازی خرمشهر و روحیه نیروهای عمل کننده بر جای نهاد.
===============================================
پل متحرک خضر
* طراحی و اجرای اسکله های فلزی چند منظوره در دو سوی اروند رود و پل متحرک خضر(شهید پازوکی) در سال ۱۳۶۵ یک ضرورت اجتناب ناپذیر بود، چرا که حفظ مناطق آزاد شد، نیازمند پشتیبانی قوی، تدارک و تجهیز رزمندگان بود.
* در شرایطی که انتقال یک کامیون مهمات نظامی با تخلیه مهمات در ساحل خودی و انتقال از ساحل خودی به آن سوی اروند و بارگیری مجدد به کامیون دیگر و روانه نمودن آن به خطوط مقدم تقریبا یک روز وقت می گرفت و در همین اثنا نیز تلفات جانی در ساحل اروند به علت حملات هوایی و توپخانه ای شدت می گرفت؛ طراحی و اجرای پل های متحرک برای تسریع در انتقال مهمات مصرفی، در دستور کار مهندسی ستاد لشکر ۲۷ محمد رسول الله(ص) و جهاد سازندگی قرار گرفت و یک گروه ۹ نفره با فراهم کردن یک دستگاه کامیون، یک دستگاه لودر و یک دستگاه بیل مکانیکی نسبت به طراحی و احداث اسکله های فلزی پل متحرک خضر اقدام نمودند.
* این گروه با روشی کاملا ابتکاری با قطع لوله های موجود در پالایشگاه فاو و انتقال آن به ساحل و ساخت شمع های فلزی به قطر چهل و پنج سانتی متر و طول دوازده تا هجده متر و شمع کوبی در طرفین ساحل اروندرود و شاسی کشی و اجرای شیب بندی و محور بندی با دوربین های دیده بانی نظامی در طی مدت چهل و پنج روز، دو اسکله را آماده نمودند.
* در نهایت با بهره گیری از دوبه متحرک و کابل کشی بین دو اسکله و نصب موتور تراکتور به عنوان نیروی محرکه توانستند به انتقال نیرو، تانک، نفربر و کامیون مهمات اقدام نمایند. از آنجا که ظرفیت بارگذاری اسکله ها ۲۹۰ تن در مترمربع محاسبه شده بود، امکان عبور سریع تانک و ادوات زرهی سنگین و توپخانه ای و نیز گردان های پیاده و لشکرها میسر شد؛ به نحوی که در هر مرحله چهار دستگاه کامیون پر از مهمات در مدت سه دقیقه به آن سوی اروندرود منتقل می شد.
* تا قبل از ساخت پل بعثت علاوه بر این پل از شناور طارق و دوبه های بزرگی که با یدک کش حمل می شد و پل فجر(یونی فلوت) که از وسط به دو نیم شده و با کابل مهار می شد، در منطقه ی فاو استفاده می شد.
===================================================
جنگل عمقر
جنگل عمقر در شمال شهر بستان و شمال شرقی چزابه و غرب ذلیجان قرار دارد و تنها فضای جنگلی این منطقه است و از انبوه بوته ها و درختان گزنه تشکیل شده است.
تعدادی از زائران راهیان نور در جنگل عمقر
*در عملیات والفجر مقدماتی، رزمندگان درمانگاه صحرایی، قرارگاه و بنه های تدارکاتی خود را در پناه این درختان احداث کرده بودند و در شب عملیات از این محل برای تجهیز، سازماندهی، هدایت و پشتیبانی گردان های عمل کننده در محور جنوبی استفاده می کردند.
آزمایش صفحات تراورس برای تردد در رمل
*نیروهای جهاد سازندگی برای تسهیل تردد به دشت های شرق فکه، به ساخت جاده ای با تراورس و صفحه های فلزی مشبک از میان این جنگل تا پاسگاه های مرزی صفریه و رشیدیه اقدام کردند که به علت کمبود امکانات نا تمام ماند.
===============================================
شط علی
شط‌علی نام آب‌راه، جاده و اسکله‌ای و روستایی در هورالهویزه و در شرق پاسگاه کیان دشت است و جاده 20 کیلومتری شط‌علی پس از عبور از هور و از جنوب آب‌راه شط‌علی به مرز دو کشور منتهی می‌شود.
منطقه شط علی
* اسکله شط‌علی در زمان جنگ و در زمان پعملیات در هور به عنوان یکی از نقاط حرکت قایق‌ها و همچنین به عنوان محور اصلی شناسایی و کسب اطلاعات از دشمن مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفت و قرارگاه سری نصرت به فرماندهی شهید علی‌هاشمی مدت‌ها در این منطقه برای شناسایی عملیات در هور فعالیت می‌کرد.
* محور شط علی یکی از محورهای هجوم قرارگاه نصر در عملیات خیبر نیز بود و رزمندگان لشکر 5 نصر از این منطقه نبرد خود را آغاز کردند.
* در این منطقه آموزش غواصان و نیروهای اطلاعات و عملیات یگان‌ها نیز انجام می‌گرفت. در جریان بمباران شیمیایی گسترده مناطق عملیاتی خیبر و بدر، اسکله شط علی اولین نقطه‌ای بود که مورد حملات سنگین شیمیایی دشمن قرار گرفت و جمع زیادی از رزمندگان در این منطقه مصدوم شدند و یا به شهادت رسیدند.
===============================================
کارخانه نورد اهواز
* کارخانه نورد و لوله اهواز که به منظور تولید کلاف ورق گرم فولادی، لوله های سیاه، گاوانیزه، گاز و پروفیل در مهر ماه ۱۳۵۰ مورد بهره برداری قرار گرفت در ۱۰ کیلومتری جنوب غربی اهواز و در حاشیه شرقی جاده اهواز–خرمشهر قرار دارد.
* در روزهای ابتدایی جنگ و با ورود ارتش عراق به حومه اهواز در تاریخ ۵ مهرماه ۱۳۵۹ و اشغال روستای مکطوع و ام الطیر در جنوب کارخانه در محدوده شهرک نورد که متعلق به کارکنان کارخانه است و نخلستان های پیرامون آن مقاومت سرسختانه مدافعان برای جلوگیری از ورود دشمن به شهر اهواز آغاز شد.
*در نتیجه این مقاومت، دشمن نتوانست از این نقطه برای تصرف اهواز پیشروی نماید و با جنگ آب مجبور به عقب نشینی تا امام زاده سید طاهر شد و رزمندگان خط پدافندی خود را در ضلع شرقی سید طاهر و جاده اهواز برقرار کردند و تا عملیات بیت المقدس به عراق اجازه هیچ گونه تحرکی در این منطقه ندادند. این خط دفاعی در طول جنگ به خط نورد معروف شد.
===============================================
تپه و تنگه رقابیه
* رقابیه نام تپه و تنگه ای در شمال ارتفاعات میشداغ و سی کیلومتری جنوب غربی شوش است و در مسیر جاده عبدالخان-عین‌خوش قرار دارد.
* این تپه یکی از نقاط مهم و حساس در دوران جنگ تحمیلی بود که دشمن با استقرار در آن، منطقه را تحت کنترل داشت.
* در 25 اسفند 1359 ارتش عملیات رقابیه را برای آزادسازی این منطقه طراحی و اجرا کرد که تا اول فروردین ماه 1360 به مدت شش روز ادامه داشت.
* هر چند در این عملیات تیپ 2 لشکر 16 زرهی قزوین در سمت جنوبی تپه های ابوصلیبی خات و رقابیه متوقف شد ولی توانست با وارد کردن تلفات به دشمن، پیشروی احتمالی آنها را در غرب رودخانه کرخه متوقف کند.
با ابتکار عمل تیپ نجف اشرف سپاه پاسداران و تیپ 55 هوابرد ارتش عملیات فتح المبین؛ عقبه نیروهای دشمن در غرب رقابیه بسته شد و بسیاری از عناصر دشمن به اسارت در آمدند.
===============================================
دب حردان
* دب حردان؛ جنگل و روستايی است واقع در ۱۵ كيلومتری جنوب‌غربی اهواز، كه لشكر ۵ مكانيزه عراق با عبور از مرز و رسيدن به جاده اهواز- خرمشهر در روز هفتم جنگ با ده‌ها تانک و نفربر آن را به اشغال موقت خود درآورد و با اجرای مستقیم آتش بر روی اهواز، خسارات قابل توجهی به بار آورد.
* اما این لشکر با مقاومت مدافعان مجبور به عقب‌نشينی تا امام‌زاده سيد‌طاهر شد و به این ترتیب اولین جبهه دفاع از اهواز در این منطقه سازماندهی شد.
* در پي اجرای موفق عملیات غیور‌اصلی و عقب‌نشيني نيروهای عراقی از سوسنگرد و بستان، بخشی از نيروهاي زرهی باقي‌مانده دشمن با عبور از رودخانه كرخه‌نور، توسط ۳ دهانه پل شناور نظامی، در روز دوازدهم جنگ از كنار روستاهاي سيار، احمدآباد و حمودی عبوركرده و برای تقویت این جبهه، خود را به ۲ کیلومتری دب‌حردان رساندند و تا اجرای مرحله دوم عملیات بیت‌المقدس در این منطقه توسط قرارگاه قدس همچنان اهواز را گلوله‌باران می‌کردند.
* پس از غرقاب کردن مواضع دشمن در حوالی روستای دب‌حردان از طریق پمپاژ آب رودخانه کرخه‌نور، دشمن با شکافتن جاده اهواز- خرمشهر و هدایت مجدد آب به شرق جاده توانست در برابر جنگ آب رزمندگان تا حدی مقاومت نماید.
* اکنون در نزدیکی دب‌حردان و در شرق جاده اهواز- خرمشهر نماد يادبودی قرار دارد که یادآور
حد نهايي تجاوز ارتش عراق به خوزستان است.
=====================================================
روستای مارد
* روستای مارد از توابع شهرستان خرمشهر در ۱۸ کیلومتری شمال آبادان و در کناره غربی جاده آبادان–اهواز واقع است.
* در تاریخ ۱۹ مهر ۵۹ دشمن در شمال این روستا با نصب پل نظامی بر روی رودخانه کارون (که به پل مارد معروف شد) از آن عبور کرد.
* تعدادی از نیروهای خودی برای جلوگیری از پیش روی دشمن به روستای مارد اعزام شدند، اما با وجود دشت صاف و بی عارضه منطقه و نبود تجهیزات مناسب، امکان جلوگیری از پیش روی دشمن میسر نشد و دشمن منطقه اشغالی را گسترش داد و روستای مارد را نیز تصرف کرد.
* در پی انجام عملیات«فرمانده کل قوا، خمینی روح خدا» در تاریخ ۲۱/۳/۱۳۶۰ در شمال مارد و نزدیک شدن خط پدافندی خودی به پل مارد، ارتش عراق این پل را برچید و به دو پل قصبه و حفار که در جنوب مارد احداث کرده بود، متکی شد. روستای مارد تا عملیات ثامن الائمه(ع) همچنان در اشغال عراق باقی ماند.
==============================================
جاده وحدت
* در دوره محاصره آبادان مهم ترین ضعف جبهه خودی قطع همه راه های زمینی به جزیره آبادان بود. پس از چندی با تلاش گردان مهندسی لشکر ۷۷ خراسان و جهاد سازندگی آبادان، فارس، آذربایجان، اصفهان و تهران به سرپرستی سید محمد شهشهانی و با بهره گیری از امکانات موجود در جزیره آبادان؛ جاده ای شنی به طول ۱۸ کیلومتر به نام جاده وحدت –که بعد ها با شهادت ایشان به جاده شهید شهشهانی معروف شد– احداث گردید، تا امکان تردد زمینی به آبادان میسر شود.
* با احداث این جاده رزمندگان توانستند ضمن تردد به منطقه ماهشهر و اهواز، نیازهای عملیاتی خود را فراهم کنند؛ کاری که قبل از آن با مشکلات بسیار از بندر ماهشهر و از راه خور موسی و بهمن شیر تا اسکله چوئبده انجام
می گرفت.
* این جاده از کیلومتر ۱۶ جاده آبادان–ماهشهر و از میان مرداب ها و باتلاق های شرق بهمن شیر آغاز و با عبور از مقابل آخرین نقطه اشغالی و به فاصله چند کیلومتری از آن، در محل روستای ابوشانک به جزیره آبادان می رسید.
* لزوم برقراری امنیت تردد در این جاده –که بر اثر برخی اقدامات عراق نا امن شده بود– سبب شد تا علاوه بر احداث خاکریز در کنار آن، یک خط پدافندی نیز به دور آخرین نقطه اشغالی به وجود آید و به این ترتیب امنیت مناسبی در تردد از روی جاده وحدت ایجاد شود.
*در محل عبور جاده وحدت از رودخانه بهمن شیر نیز به همت شهید مصطفی هزار دستان، پل دوبه ای به طول ۲۵۰ متر پیش بینی شده بود.
*احداث این جاده سبب شد تا طراحان نظامی عملیات ثامن الائمه(ع) بتوانند قدرت جابه جایی نیروها را از شمال به جنوب افزایش دهند و در نتیجه احداث این جاده نقش مهمی در شکست حصر آبادان ایفا نمود.
==============================================
منوی اصلی
وصیتنامه و زندگینامه شهدا
آمار کاربران
آمـار بـازدیـد سـایـت
